حرکت به سوی خداوند پر رنج است و طی کردن مسیر آن حرکت مشکل
می‌نماید. امّا باید دانست نتیجۀ آن، ملاقات با پروردگار عالمیان است. و به دست
آوردن خود خداوند را در پي دارد. طبق نقل مشهور، خداوند
عزّوجل در روايت قدسي مي‌فرمايد:
«مَنْ
طَلَبَني وَجَدَني، وَ مَنْ وَجَدَني عَرَفَني، وَ مَنْ عَرَفَني أحَبَّني، وَ
مَنْ أحَبَّني عَشَقَني، وَ مَنْ عَشَقَني عَشَقْتُهُ وَ مَنْ عَشَقْتُهُ
قَتَلْتُهُ، وَ مَنْ قَتَلْتُهُ فَعَلَيَّ دِيَتُهُ، وَ مَنْ عَلَيَّ دِيَتُهُ
فَأَنَا دِيَتُه»
در
حقیقت، كسي كه خداوند را كه مستجمع جميع كمالات است مي‌يابد، مطمئنّاً عاشق او مي‌شود
و ذات باری تعالی مي‌فرمايد: در اين صورت من نيز عاشق او مي‌شوم و از اينجا به
بعد، نفس كُشي سالک پيش مي‌آيد و به جايی مي‌رسد كه وقتي عاشق خداوند شد، بابت اين
عشق، نفس امّارۀ خود را مي‌كشد و چنين انساني خدايي مي‌شود و به كمك و لطف
خودِ خداوند تبارک و تعالی، كليۀ صفات رذيله را در وجود خود نابود مي‌كند. پاداش
اين نابودي صفات رذيله، به دست آوردن خود خدا است. يعني رسيدن به مقام لقاء الله و
مقام فناء.
همچنين خدای مهربان به قاعدۀ لطفی که نسبت به بندگانش دارد،
مکرراً در کمین صید بندگان خودش می‌باشد و حتّی اشتیاق او نسبت به صعود انسان بیش
از خود او بوده و همواره منتظر حرکت و در راه افتادن ماست. در دعای شریف افتتاح می‌خوانیم:
«فَلَمْ أَرَ مَوْلًي كَرِيماً
أَصْبَرَ عَلَى عَبْدٍ لَئِيمٍ مِنْكَ عَلَيَّ يَا رَب» [1]
ای پروردگار من، هیچ مولای کریمی را صبورتر از تو، بر بندۀ
لئیمی چون خود نیافتم.
یکی از الطاف بسیار بزرگی که خداوند متعال نسبت به بندگان
دارد و به آن توجّه نمی‌شود، این است که همۀ ریاضت‌های دینی، سختی‌ها و مشقّت‌ها،
مصائب و بلاها و امتحان‌هائی که از جانب پروردگار جهانیان بر بندگان نازل می‌شود،
به جهت هموار نمودن این مسیر پر سنگلاخ و نزدیک نمودن مسافت آن می‌باشد. وگرنه
خداوندی که از هفتاد پدر و مادر مهربان، به بندگان مهربان‌تر و نزدیک‌تر است، کی
می‌تواند راضی شود که بنده‌اش در معرض برخی امتحان‌ها واقع شود و یا در انجام
فرایض دینی متحمّل بعضی سختی‌ها گردد. اگر هم موانع و مشکلاتی در زندگی یا در مسیر
سیر و سلوک برای کسی پدید آید، یاری خداوند و کمک رسانی او، مددکار خواهد بود.
«وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنينَ»
[2]
«فَاسْتَجَبْنا
لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ» [3]
قرآن کریم می‌فرماید: اي انسان تو حرکت را شروع کن، مؤمن
شو، همّت داشته باش، خداوند در بن بست‌ها به فریاد تو می‌رسد و در گرفتاري‌ها دست
تو را خواهد گرفت. رفع گرفتاري دنیوی ممکن است در برخی موارد به صلاح بنده نباشد
یا انسان با تأخیر متوجّه امداد الهی شود. ولي گرفتاري سير و سلوك و حرکت به سوی
خداوند، حتماً ياري حق تعالی را به همراه دارد. افزون بر این، ائمه اطهار«سلام
الله علیهم» نیز از جانب خداوند برای یاری رساندن به بندگان اختيار تام دارند و
واسطۀ فيض الهي هستند. لذا صحيح نيست كسي بگويد من استعداد پيشرفت ندارم یا پير و
ناتوان شده‌ام یا سواد کافی ندارم. اين مطالب، خيال باطل است که برخی در سر می‌پرورانند.
از دام‌هاي شيطان است و نباید به آن اعتنا نمود. البته قدم گذاشتن در راه سير و
سلوك سخت و مشكل است. انسان بايد با هوي و هوس مبارزه كند. بايد پا روي نفس امّاره
بگذارد و مخالف تمایلات نفسانی عمل کند، ولی باید دانست که این امر مشکل، یاری
خداوند را به همراه دارد و نتیجۀ آن رسیدن به مقامات عالیه و درجات والای عرفانی
است.
پس اگر این مسیر طولانی است و اگر راه پر فراز و نشیب است،
لطف و عنایت پروردگار در همۀ مراحل پشتیبان و همراه انسان بوده و توأم با همّتی که
سالک می‌کند، این توفیق الهی است که او را به مقصد می‌رساند.
«وَ لَوْ
لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ
أَبَداً» [4]
اگر این توفیق از طرف خداوند برای انسانی که زمینۀ آن را
ایجاد کرده است، رفیق راه شد، موانع از سر راه برداشته شده و در یک زمان بسیار
کوتاه، با پیروز شدن در یک امتحان الهی و یا جذب یک نظر ولائی، راه صدساله را
پیموده و به مقصد خواهد رسید. خوشا به حال اینگونه افراد که در طول تاریخ بسیار
بوده‌اند.
پی نوشت ها:
[1]. تهذيب الأحكام، ج 3، ص 108
[2].
الروم / 47
[3].
الأنبياء / 88
[4]. النور / 21